Sóknarfæri fyrir landið fagra?

Síðsutu vikur hef ég  lagt nótt við dag til að forðast það tjón sem við urðum fyrir með gengisbreytingunni sem brast á af fullum þunga á ótrúlega skömmum tíma. Um þetta leiti, það er að segja á haustin, hef ég staðið fyrir stórum matarkynningum í verslunum Whole Foods. Fimm íslenskir matreiðlsumeistarar hafa heimsótt verslanir og boðið fólki að smakka skyr, smjör, osta, súkkulaði og lambakjöt. Við höfum einnig haft íslenska vatnið á boðstólum þar sem það hefur fengist.

Í ár stóð til að heimsækja og kynna matvælin í  um 75 verslunum á  Boston, New York og Washington svæðunum. Þá var búið að fá eitt fremsta og virtasta veitingahús í New York til að vera með sérstaka kynningu í heila viku í byrjun október sl. En vegna þess að gengi krónunnar hrapaði jafn hratt og raun varð á varð ég að hætta við þessar kynningar og reyna að fremsta megni að fá verslanirnar til að hjálp mér við innanbúðar kynningar.

Fjármunir til verkefnisins eru í krónum og hefur dollarinn á einu ári hækkað úr kr. 60 í kr. 135 í dag. Þá hefur ekki tekist að fá yfirfærslu fjármuna síðan um miðja september. En þetta er tvúibent sverð og er hin hliðin  auðvitað sú að framleiðendur heima fá sem nemur þetta miklu hærra verð fyrir afurðir sínar og sem dæmi má nefna að eitt kíló af lambalæri kostar nú kr. 2.650 og ein dós af skyri kr. 377 sem ég keypti heima í sumar á kr. 78.

Mér var allstaðar vel tekið og fólk hafði samúð með okkur og vildi allt fyrir okkur gera við þessar aðstæður. Ég held því að tekist hafi að ná bærilegum árangri þrátt fyrir að hafa ekki getað  staðið við okkar áætlun og miðað við það hefur salan verið ásættanleg þennan tíma. Mér þótti ánægjulegt að finna fyrir því, miðað við það sem ég les í blöðunum heima um viðhorf gagnvart okkur í öðrum löndum, hvað mér var vel tekið og fólk upp til hópa sýndi mikla samkennd. Það var góð tilfinning.

Það hefur tekist að koma okkar afurðum inní um 90 verslanir hér á norð austurströndinni eða frá Atlanta í Georgíu norður um allt til landamæra Kanada. Þá var ég búinn að fá svæðin frá Atlanta suður til Florida til að selja okkar afurðir, samtals um 32 búðir og er nú beðið eftir ákvörðun að heiman um ný verð vegna flutingskostnaðar  þangað.

Þegar þetta var svo komið í höfn og ekkert eftir nema fá flutingsaðila og rétt verð  þá hafði ég samband við yfirmenn fiskideilda allra búðanna í Bandaríkjunum. Ég hafði nefnilega staðið fyrir   mjög áhugaverðu kynningarverkefni í lok júní sl. þar sem við kynntum ferska eldisbleikju frá Samherja og steiktum hana uppúr íslensku gæða smjöri og buðum uppá skyr osta og súkkulaði í eftirétt. Þá hefur Fiskval einnig verið að selja beint í búðirnar ferskan íslenskan fisk. Allt er þetta gert undir íslensku vörumerki og það dregið fram afurðunum til framdráttar.

Kynning í lok júní tókst mjög vel og framleiðslugeta Samherja gefur okkur tækifæri til að komast í allar verslanir Whole Foods 270 að tölu um öll Bandaríkin. Þetta verkefni er nú að komast í höfn.  Til stendur að búðirnar verði skreyttar með stórum myndum af íslensku fiskverkafólki. Sett verða upp kynningarborð þar sem fók fær að smakka fiskinn og fleira kynningarefni komið á framfæri. Þá er ég að reyna að koma kynningarefni um íslenska ferðaþjónustu á framfæri af þessu tilefni og efni um landið fagra, hið Sjálfbæra Ísland.

Þetta er mikil viðurkenning á okkar matvælum og mun stytta mjög áætlun um að koma íslenskum afurðum í fleiri verslanir  og fyrr en ráðgert hafði verið. Hafði reiknað með að við myndum komast þangað á þremur til fjórum árum en þetta gæti stytt þá leið í innan við ár, ef vel tekst til. Það að fá svona stóra  kynningu  í þessum glæsilegu verslunum  er afar mikilvægt og gefur okkur byr undir báða vængi. Það skiptir því miklu máli að vel takist til.

Þó er er efnahagsástandið hér í þessu landi tækifæranna slæmt. Hér er talsvert um að fyrirtæki sjá frammá umtalsverðan samdrátt og verð eru að lækka. Stjórnvöld hér eiga fullt í fangi með að leita leiða rétt einsog heima við ekkert ósvipaðar orsakir. Þrátt fyrir það  er verslun með matvæli ágæt þó menn séu ekki að ná sömu aukningu og á síðustu árum en standa í stað. Allt  hefur þanþol, líka fjármálamarkaðurinn.

Íslenskir framleiðendur eiga því hiklaust að notfæra sér þetta tækifæri til að koma afurðum sínum á framfæri og kynna þau. Menn eru nú sáttir við að fá verð staðfest til 3-4ra mánaða í senn vegna efnahagsástandisins í heiminum öllum. Fyrirtæki hér eru mörg hver að tilkynna að þau dragi til baka söluáætlanir á næsta ári og menn reyna að aðlagast aðstæðum á forsendum sem maður hefur ekki upplifað áður í þessu annars sterka efnahagsumhverfi sem Bandríkin eru þekkt fyrir.

Í verslunum Whole Foods er einugis boðið uppá matvæli sem annað hvort hafa vottun um lífræna búskapar- og framleiðsluhætti  eða uppfylla skilyrði verslananna um sjálfbæra nýtingu náttúrulegra aulinda og meðferð dýra. Þeir fullyrða að þeir selji engin matvæli, né annan varnig, sem geti haft skaðlega áhrif á heilsufar fólks, dýra né náttúruna.

Þeir einir verslana hafa sérstaka deild sem sinnir þessum málum af mikilli vandvirkni og leiðbeina framleiðendum um úrlausnir. Allar okkar afurðir eru seldar undir merki sem skrásett hefur verið hér í Bandríkjunum og er það mynd af eyjunni fögru og þar stendur "Sustainble Iceland" og undir því síðan 874. Þetta merki er eign þjóðarinnar og þýðir samkvæmt skráningunni að þær afurðir sem uppfylla skilyrði Whole Foods Markets megi nota merkið.  Það er það trúverðugasta sem við getum boðið uppá og léttir róðurinn um leið og þetta hefur vakið verðskuldaða athygli.

Allar þær afurðir frá Íslandi sem þeir selja hafa farið í gegnum nálarauga fyrirtækisins sem er mjög strangt og að auki þurfa framleiðendur að fá löggilda vottun þriðja aðila áður en afurðirnar komast ínn í búðirnar. Það er því  mikil viðurkenning fyrir íslenskan sjávarútveg og landbúnað að hafa staðist þetta stranga vottunarferli og öllum sem að því hafa staðið til mikils sóma.

Nú er semsagt erið að vinna að því að fá framleiðendur að þessu verkefni til að það takist sem allra best og verði okkur til framdráttar. Með því móti og stuðningi getur þetta orðið upphaf að stöðugum, sterkum markaði fyrir Ísland, afurðir þess og þjónustu. Þetta eru jú sannar sælkeraverslanir og eru frekar dýrar enda segja þeir að þeir selji úrvals afurðir á sanngjörnu verði, það kostar aðeins meir að framleiða hreinar hollar afurðir en að stunda verksmiðjubúskap.

Það eru því spennandi tímar framundan og vona ég að fleiri muni njóta góðs af þegar frammí sækir. Það er því mín hugmynd að við, sem þjóð verðum sjálfbær þjóð og kynnum landið og afurðir þess sem slíkar. Í því felst að sjálfsögðu að það er margt sem þarf að laga til að svo megi verða og mun ég miðla minni reynslu af þessari hugmynd á næstunni.