Snilldar þáttur um Sjálfbært Ísland

17.11.2008 | 16:35

Snilldar þáttur um Sjálfbært Ísland

Horfði með mikilli ánægju á þátt NBC í morgun. Þátturinn er hluti af umfjöllun þessarar stóru og áhrifamiklu sjónvarpsstöðva í Bandaríkjunum um umhverfismál. Einn þáttastjórnanda er á Kilimanjaro, hæsta fjalli í heimi, einn við Miðbaug, einn í höfuðborg Ástralíu líklega syðsta höfuðborg í heimi og einn á Íslandi,ekki langt frá nyrstu höfuðborg heims, við Gullfoss. Sá er einn þekktasti veðurfréttamaður Bandaríkjanna Al Roker og fór hann mjög fögrum orðum um land og þjóð og sagði meðal annars að hans mati væri Ísland fallegasta land sem hann hefur heimsótt. Og hann hefur heimsótt mörg lönd.

Al fór líka fögrum orðum umhverfið, jöklana, fólkið og fossana og átti viðtöl við nokkra landa og voru þau öll frábær og maður var stoltur af sínu fólki. En eitt var undirtóninn í efninu frá Íslandi en það var hin einstæða staða orkumála og hreint vatn og gnæð af því, á meðan Suðurhluti plánetunnar var að glíma við mikinn vatnsskort. Þá kom það einni fram að Ísland væri, að mati Sameinuðu Þjóðanna, ekki okkar sjálfra, umhverfisvænsta þjóð veraldar.

Þetta sló mig og styður þá metnaðarfullu hugmynd að við eigum hiklaust að lýsa því yfir að við ætlum okkar að verða

Fyrsta Sjálfbæra land veraldar.

Það var árið 1992 að Sameinuðu þjóðirnar efndu til ráðstefnu í Ríó De Janeriro í Brasilíu um sjálfbæra þróun í heiminum og hvernig þjóðir heims myndu setja sér skynsamleg markmið í þessa átt. Fundinn sóttu fulltrúar frá Íslandi undir forystu Vigdísar Finnbogadóttur Forseta. Formaður Umhverfsinefndar SÞ á þessum tíma var Gro Harlem Brundtland. Í lok fundar var ákveðið og samþykkt að næsti fundur yrði haldinn 10 árum síðar eða árið 2002 og þar myndu þjóðir heimsins kynna stefnu sína og marmkið. Sá fundur var svo haldinn í Jóhannersarborg í Suður Afríku.

Af Íslands hálfu var unnið metnaðarfull áætlun, staða landsins og markmið til ársins 2020. Þessi áætlun, samþykkt af Ríkisstjórn Íslands var kynnt á fundinum og vakti athygli margra þjóða enda afar vel unnin, skynsamleg áætlun og raunhæf, sem getur orðið þjóðinni gulls ígildi ef vel verður haldið á málum. Þessi skýrsla sem Umhverfisráðuneytið vistar er öllum sem að vinnslu hennar komu til mikils sóma. Skýrslan heitir á Ensku

"Welfare for the Future" og undir Iceland´s National Strategy for Sustainable Development 2002 - 2020.

Nú legg ég til að við dustum rykið af þessari metnaðarfullu áætlun og förum í alvöru að vinna eftir henni og kynnum landið og afurðir þess fyrir umheiminum á þessum forsendum og verðum öðrum þjóðum til fyrirmyndar á þessu sviði. En hvað er það sem við höfum umfram önnur ríki og hvaða raunhæfur möguleiki fellst í svona metnaðarfullri yfirlýsingu?

Við stöndum samkvæmt fréttum NBC í morgun fremst allra þjóða á sviði Umhverfismála. Þar ber auðvitað fyrst að nefna fyrsta sjálfbæra fiskveiðstjórnunarkerfi í heimi sem við tókum upp árið 1983 af ótta við ofveiðar. Þá voru það frumkvöðlar þjóðarinnar sem áttuðu sig á því fyrir um 60 árum síðan hvað það væru mikil verðmæti sem við gætum skapað okkur með beislun orkunnar og engin þjóð í heiminum sem kemst með tærnar þar sem við höfum hælana á þessum síðustu og verstu tímum orkukreppunnar. Þá má segja að nánast allur landbúnaður sé stundaður á sjálfbæran hátt.

Auðvitað er margt sem við getum bætt og eigum að bæta. Við verðum hinsvegar að setja okkur skynsmaleg markmið einsog koma fram í skýrslunni um Sjálfbært Ísland. Við þurfum að hrinda aðgerðaráætlun í framkvæmd.

Við erum ávallt á varbergi með stjórnun veiða og þar þokast mál í betri farveg með aukinni þekkingu. Auðvitað er og verður aldrei hægt að ná fullkominni sátt um stjórnun veiðanna en það þarf að nýta fjölbreyttar aðferðir við veiðarnar þannig að auðlindin skapi sem mestar tekjur fyrir þjóðarbúið hverju sinni og ná sáttum um aðalatriðin og fiskveiðstjórnunarkerfið sem slíkt. Og varðveita stofnana með öllum tiltækum ráðum.

Bændur landsins eiga hiklaust að leita til fyrri tíma með rekstur búa og taka upp af miklum krafti, lífræna búskaparhætti. Nýta enn betur yfirgefnar jarðir og lífærnan úrgang samfélagsins osfrv. Það er líka mikill kostnaður sem fellur á bændur vegna kaupa á tilbúnum áburði. Allur landbúnaður á Íslandi var lífrænn fyrir örfáum áratugum síðan og þessvegna alveg raunhæf leið. Í dag fellur landbúnaður á Íslandi að reglum um sjáklfbæra búskaparhætti og því ekki svo langt í að menn komist alla leið með lífrænan búskap.

Orkumálin eru mál málanna um allan heim og einsog kom fram í þættinum í morgun þá stöndum við mjög framarlega á sviði orkumála, fremstir þjó-ða að þeirra mati. En það er mikil samkeppnin framundan og því mikilvægt að við reynum að komast að þeim rannsóknum og vinnu sem fram mun fara á næstu árum við leit að sjálfbærum orkugjöfum. Menn eru ekki bara að horfa á vatnsorkunnar það er líka verið að skoða vind, sól, hrein kol og haföldur. Þarna erum við vel í stakk búin með að koma að þróunarverkefnum og hver myndi ekki einmitt vilja vinna með okkur, fyrstu sjálfbæru þjóðinni, að þessum málaflokkum?

Í mínum verkefnum hef ég notað Sjálfbært Ísland sem vörumerki enda allar afurðir sem við seljum hér vottaðar sem slíkar. Þessi þáttaröð NBC mun aðeins styðja þessa viðleitni mína og staðfesta en betur má ef duga skal. Það að setja okkur þetta markmið mun setja okkur á annan og enn hærri stall en við sitjum nú á og gera okkur sem þjóð að enn betri þjóð en við í raun erum. Við búum yfir mikill þekkingu og reynslu á samskiptum við náttúruna og þann kraft eigum við nú að beisla og stefna hátt. Við getum þetta alveg og eigum að setja markið á jákvæða vinnu og stefnu fyrir okkur sjálf og framtíð barna okkar.

Hættum að tala byrjum að vinna!