Ísland land sælkeranna

Eins og að framan greinir hefur tekist að selja íslenskar landbúnaðarafurðir á kröfuharðan sælkeramarkað í Bandaríkjunum og ekkert sem bendir til annars en að sama árangri megi ná í Evrópu með svipuðum hætti. Þess ber þó að geta að þrátt fyrir að tollar hafi verið lagaðir á í Evrópu og kvótar fengist á innflutning á íslenskum matvælum, þá er jafnvel lengra í land að ná árangri þar en menn átta sig á.Í Evrópu ríkir mjög sterk hefð gangvart eigin matvælaframleiðslu eins og menn þekkja. Sérhver þjóð hikar ekki við að státa af eigin gæðum. Það er sem hver þjóð í Evrópu slái skjaldborg um eigin matvælaframleiðslu og matarhefðir. Hundruða ára gömul matarhefð ríkir í Evrópulöndunum og torsótt er að breyta þeim hefðum. Því er mjög erfitt og afar kostnaðarsamt að koma nýjum afurðum inn á markaði þar eins og kunnugt er. Til dæmis leggja Bandaríkjamenn verulegar fjárhæðir úr sjóðum ríkisins til markaðssetningar á afurðum til Evrópu en hefur lítið orðið ágengt eins og dæmin sanna.Bandaríkin  aftur á móti  eiga mun styttri sögu og hefðir en Evrópa  og þar af leiðandi er einfaldara og farsælla að koma nýjum afurðum á markaði þar, sérlega þeim matvælum sem geta á trúverðugan hátt sýnt fram á uppruna, hreinleika, gæði og hollustu. Bandaríkjamenn eru því mun opnari fyrir nýjungum en aðrar þjóðir vegna þess hve þjóðin er ung. Einnig hafa þeir á síðustu árum aukið framleiðslu matvæla á kostnað gæðanna en eru nú að átta sig á því og vilja snúa þeirri stefnu við. Hin nýja stjórn í Bandaríkjunum hefur nú sett fram stefnu sína í landbúnaði og gengur hún út á að auka og styrkja smærri bú í landinu og telja að með því móti megi tryggja aukin gæði matvæla og tryggari atvinnutækifæri fyrir byggðir landsins. Þetta er mikil stefnubreyting.Að velja þá leið að selja íslensk matvæli fersk er vandasamt og fylgir því ákveðin áhætta. Geymsluþol er takmarkað, sem dæmi hefur kjöt og skyr  ca. 4-5 vikur, fiskur 9-14 daga. En munurinn á ferskum matvælum og frystum er fyrst og fremst ávinningurinn af hærra verði til framleiðenda, en mun meira er fyrir því  haft. Þegar menn selja fryst matvæli miðast verðið oftast við svokallað heimsmarkaðsverð sem byggir á framboði og eftirspurn. Það að selja fersk matvæli, upprunavottuðu frá framleiðslulandi, tryggir stöðugleika og nána samvinnu framleiðenda og kaupenda. Með því móti fæst alltaf hæsta mögulega verðið og aukinn stöðugleiki, því að varan verður svokölluð “merkjavara” sem aðeins er unnt að framleiða í takmörkuðu magni, og því síður viðkvæm fyrir sveiflum á hefðbundnum mörkuðum. Enda byggist þessi framleiðsla almennt á takmörkuðu magni en hæstu og mestu mögulegum gæðum þar sem eftirspurnin er meiri en framboðið.Að framansögðu er þá komið að þeirri spurningu: Hvað næst? Það er í mínum huga nú svo komið að það er til markaður fyrir íslenskar afurðir sem byggir á íslenskum forsendum um gæði, hreinleika og hollustu. Þetta hefur tekist, og um það ekki lengur deilt.  Í því felast þau verðmæti sem skapast hafa á síðustu árum með tilkomu og fyrir frumkvæði Áforms. Oftar en ekki verið tekist á um áherslur í verkefni Áforms og er það eðlilegt og sjálfsagt. En niðurstaðan er samt sú að nú liggur fyrir markaður sem vonandi nýtist íslenskum fyrirtækjum til aukins vaxtar á næstu árum og áratugum ef vel verður að staðið.Það er mikilvægt fyrir íslenskan landbúnað að tileinka sér þá hugsun að útflutningur sé tækifæri en ekki kvöð og vandræði sem skapast vegna umframframleiðslu. Það er aftur á móti gríðarlega mikilvægt öryggisatriði að tryggja stöðuga framleiðslu umfram það sem heimamarkaður kaupir. Þá eiga bændur líka möguleika á að auka tekjur sínar án mikils aukakostnaðar.  Þar getur landbúnaðurinn mikið lært af sjávarútvegi. Aftur á móti getur svo sjávarútvegurinn lært það af landbúnaði að það gæti verið farsæl leið fyrir ferskan fisk að vera nær neytendum undir merkjum Íslands og hins sjálfbæra fiskveiðstjórunarkerfis, sem er hið fyrsta sinnar tegundar í heiminum. Svo má ekki gleyma þeirri miklu þekkingu sem greinin býr yfir í vinnslu og meðferð sjávarafla. Það er alveg ljóst  að greinarnar, landbúnaður og sjávarútvegur, eiga margt sameiginlegt og geta nýst hvor annarri með margvíslegum hætti báðum til framdráttar. Ferðaþjónustan er svo augljóslega tengd þessum greinum því ferðamenn fara ekki síst til þeirra landa sem framleiða úrvals matvæli. Þar er talið að annar stærsti hópur ferðamanna sem ferðast vegna áhugamála sinna séu mataráhugafólk.