Sustainable Iceland- Sjálfbært Ísland

 Þessu næst langar mig að gera grein fyrir vörumerkinu Sustainable Iceland og að gefnu tilefni, að rifja upp fyrir ykkur hver þýðing þessa hugtaks er og hver tilgangurinn hefur verið með því að nota það til markaðssetningar á íslenskum afurðum til Whole Foods. 

Sustainable  Iceland er skráð vörumerki í eigu Bændasamtakanna í gegnum Áform og í góðri samvinnu við utanríkisráðuneytið sem fylgst hefur með skráningu vörumerkisins. Merkið þýðir samkvæmt skráningu þess, að það megi nota til að kynna afurðir frá Íslandi sem uppfylla reglugerðir Whole Foods um sjálfbæra framleiðsluhætti matvæla og annarra afurða sem gera slíkt hið sama. 

Allar afurðir sem notað hafa vörumerkið hafa farið í gegnum þetta ferli, hvert með sínum hætti og njóta nú viðurkenningar ströngustu reglugerða sem vitað er um varðandi gæði, hreinleika, hollustu, dýravernd, umhverfisvernd osfrv. Sumt er vottað af sjálfstæðum, löggildum vottunaraðilum sem valdir eru af Whole Foods og annað er vottað af rannsóknarstofnun Whole Foods í Austin í Texas. 

Það að fá þessar viðurkenningar er gríðarlega mikils virði fyrir íslenska framleiðslu og ætti að mínu mati að kynna fyrir íslenskum neytendum enn betur, því í þessari vottun felst mikil og jákvæð kynning á gæðum íslenskrar framleiðslu. Ég set þetta hér fram til umhugsunar. Sustainable Iceland felur svo einnig í sér að einungis verslanir Whole Foods mega selja afurðir undir þessu vörumerki.

Með þessu móti njótum við stuðnings fyrirtækisins við markaðssetningu og kynningar meira en aðrir framleiðendur. Hjá Whole Foods njótum einnig þeirrar sérstöðu að okkar framleiðendur þurfa ekki að greiða fyrir hilluplásss einsog gengur og gerist í verslunum í Bandarikjunum og víðar.  Og eins og ég hef áður nefnt þá greiðir Whole Foods hærra verð fyrir matvæli en gengur og gerist í matvöruverslunum og eru þar með, um það bil 15 % dýrari en aðrar verslanir.

Viðskiptavinir þeirra eru því vel meðvitaðir um gæði afurða sem keyptar eru í búðunum; vita að búðirnar bjóða engar afurðir sem geta og hafa skaðleg áhrif á umhverfið né heilsufar fólks. Þetta er oft efnameira og umfram allt vel menntað fólk sem hugsar um gæði umfram verð. 

Áform-átaksverkefnið hefur þannig miðast við að leita markaða fyrir íslensk matvæli á grundvelli sérstöðu þeirra. Má nú segja að nú séum við mjög nærri því að hafa náð þeim áfanga að íslenskar landbúnaðarafurðir eigi erindi sem erfiði á sælkeramarkað á einu erfiðasta markaðsvæði veraldar þar sem er til gnæð matvæla og samkeppnin mjög hörð og óvægin. Þrátt fyrir það eru afurðir frá Íslandi að seljast og hafa fengið mikla viðurkenningu viðskiptavina og matargæðinga.

Þá skiptir það máli fyrir landið og ferðaþjónsutuna að allar okkar afurðir skuli seldar undir íslenskum vörumerkjum enda er ímynd Íslands tengd afurðum okkar og gæðum þeirra og hefur á engan hátt orðið fyrir barðinu á óþægilegri umræðu um landið. Engan hef ég hitt hér í Bandaríkjunum sem lítur niður til okkar sem þjóðar. Þvert á móti hafa menn áhyggjur af því að fjármálamarkaðir hér skuli hafa haft svo víðtæk áhrif að heimurinn allur skuli hafa orðið fyrir umtalsverðum búsifjum á síðustu tveimur árum.  

Í verslunum Whole Foods eru viðskiptavinir almennt vel menntað fólk sem ber virðingu fyrir náttúrunni, dýravernd, hollustu og hreinleika. Almenn sé fólk sem ferðast og leitar stöðugt nýrra spennandi áfangastaða. Líklega fara um það bil um 5.000 manns í gegnum hverja búð á hverjum degi. Matur og þá ekki síst spennandi matur einsog okkar matur er getur því verið eitt besta markaðsverkfæri sem hugsast getur til að kynna landið fyrir spennandi ferðamönnum sem kunna að meta það sem við höfum uppá að bjóða á sviði menningar, sögu, landgæða, umhverfis, sérstæðarar náttúru, hreinleika, dýraverndar, orku, tungu, sögu  osfrv. osfrv. 

Helstu samkeppnisaðilar okkar fjárfesta mikið í markaðssetningu og langt umfram það sem við gætum nokkru sinni gert. Sem dæmi má nefna að í lambakjötinu eru það fyrst og fremst Nýsjálendingar og heimamenn sem eiga í harðastri samkeppni. Á skyrmarkaði eru það Grikkir með hið svokallaða gríska jógúrt sem þeir hafa selt í miklum mæli og leggja þeir umtalsverða peninga í kynningu og markaðsmál. Samt vinnur skyrið stöðugt á. Ostarnir okkar eiga ekki síður uppá pallborðið meðal neytenda vestra og einn helsti ostameistari Whole Foods hefur lofað ostana Höfðingja og Stóra Dímon í hástert og vill fleiri ostategundir í sölu.

Stofnfundur samtaka ungra bænda í Búðardal

Hinn 23 október síðastliðinn var mér boðið að ávarpa unga bændur í tilefni að stofnun samtak þeirra sem eru mikil gleði tíðindi á tímum sem magri hafa velt fyrir sér og haft af því áhyggjur að bædnur væru deyjandi stétt. 

Það var undarleg en jafnframt þægileg tilfinning að vera kominn aftur í Dalabúð en þangað hafði ég ekki komið í 33 ár og þá með Lónlí Blú Bojs á hringferð um landið með þeim félögum. Það var óborganleg stund að vera þar á einhverju skemmtilegasta sveitaballi sem haldið hefur verið á Íslandi þar sem þeir félagar fluttu lagið Heim í Búðardal hvað eftir annað langt fram eftir nóttu. Sveitastjórnin tók vel á móti okkur 1976  og bæjarbúar buðu uppá pönnukökur með sultu og rjóma, kleinur kaffi og kakó. Sveitarstjórnn bauð Gunnar og félaga velkoma og slatti blaðamanna frá Höfuðborginni voru viðstaddir þennan stórbrotna viðburð Þetta var því því notaleg tilfinning sem ég varð fyrir þegar ég mætti í þetta fallega félagsheimili sem er sannkallað heimili þar sem fólki líður vel.

En þetta var nú bara svona útúrdúr en tilefni þess að ég segi þetta að ég mun nú birta í skömmtum ræðuna svona nálægt því sem ég flutti hana þá og þar kemur fram eitt og annað sem á daga mína hefur drifið á síðustu mánuðum og reyndar árum.

Og hefst þá ræðan:

Forseti Íslands, þingmenn,  formaður Bændasamtakkanna, fundarstjóri og gestir. 

Ég vil nota þetta tækifæri til að þakka fyrir það að fá að koma í þennan hóp ungra bænda til að segja ykkur frá Áforms-átakinu og hvernig gengið hefur að markaðssetja og selja íslensk matvæli og þá landbúnaðarafurðir sérstaklega á Bandaríkjamarkaði. Það hefur varla farið fram hjá nokkrum manni að á Íslandi hafa vondar fréttir verið í fyrirrúmi og víða verið mikill bölmóður síðastliðið ár eða svo.  

Það er því þeim mun ánægjulegra að geta greint frá því að af þessu verkefni sem hér er til umræðu er mestmegnis bara hægt að segja góðar fréttir - okkur hefur miðað vel áfram. Það sem fyrst og fremst hefur áunnist með þessu starfi á undanförnum árum er að nú hefur verið byggður upp markaður í fyrsta sinn fyrir landbúnaðarafurðir okkar á sælkeramarkaði í Bandríkjunum, þeim markaði sem greiðir hæsta afurðaverðið. 

Jafnframt hefur nú skapast hefð fyrir innflutningi þessara afurða  gagnvart bandarískum tollyfirvöldum og landbúnaðarráðuneytinu sem hefur verið eitt allra erfiðasta málið í tengslum við verkefnið, sem og samskipti við stjórnavöld í Bandaríkjunum. Við höfum þurft að greiða okkur leið í gegnum veruleg vandamál um ótrúlegustu atriði er varða innflutninginn og væri það útaf fyrir sig efni í heila bók.  Þetta er auðvitað einungis sönnun þess að Bandaríkin, líkt flest lönd í hinum vestræna heimi vernda landbúnað sinn meir og betur en annan innflutning.

Það tekur alltaf tíma að vinna innflutningnum hefð eða það sem þeir kalla “historic importation”. Mjólkurafurðir okkar, skyr, ostar, smjör og súkkulaði lentu að jafnaði í tollskoðun og stundum tók það um viku til tíu daga að fá afurðirnar afgreiddar. Nú síðstu mánuði kemur það hins vegar varla fyrir að skyrið lendi í skoðun því að nú er komin hefð fyrir innflutningnum. Þar með er óhætt að auka innflutninginn verulega án of mikillar áhættu. 

Einnig má nefna að í fyrstu var gefið upp rangt tollnúmer fyrir smjör og leiddi til þess að greiða þurfti afar háan innflutningstoll af smjöri. Þegar þetta var ljóst voru verslanir Whole Foods Markets (WFM), helsta samstarfsaðili okkar vestan hafs,  reiðubúnar til útvega Mjólkursamsölunni innflutningskvóta og að kaupa mikið magn af umframbirgðum af smjöri. Leiddi það til þess að árið 2007 gerði fyrirtækið pöntun upp á 500 tonn af smjöri. Það ár varð hins vegar verðsprengin á heimsmarkasverði á smjöri og fékk verslanakeðjan því aðeins um helming af þessu magni.

Whole Foods veitti MS á þeim tíma frían tollkvóta fyrir smjör sem ég vona að standi enn og því um að gera að notfæra sér það ef vilji er fyrir hendi.  Rétt er að geta þess hér að um sjávarafurðir gilda aðrar reglugerðir og fellur hann einungis  undir FDA, eða Food and Drugs Administration á meðan landbúnaðarafurðir falla undir FDA vegna upplýsinga á umbúðum, USDA, United States Department of Agriculture vegna kvóta og hreinlætisvottunar og USDA Customs vegna skoðunar á sendingum, sýnatöku, pappírsvinnu osfrv.

Okkur hefur tekist nokkuð vel til með samskipti við opinbera aðila í Ameríku og fengið að njóta samvinnu við sendiráð Íslands í Washington þar sem ég hef aðstöðu og nýt stuðnings þess.Í áframhaldinu þarf svo að skoða á næstu mánuðum hvort unnt sé að fá niðurfellda tolla þar sem því verður við komið og við á. Þetta verður  að gerast í samvinnu við sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið ásamt utanríkisráðuneytinu.

framhald fljótlega...........

Þurfum á öllum að halda

Þetta eru sannarlega góðar fréttir. Nú þarf þjóðin á öllum sínum bestu mönnum að halda. Megi Jóhannesi farnast sem allra allra best.

Jóhannes búinn að fá nýtt hjarta

Þjóðargersmin Skyr

 Skyrið er séríslensk afurð sem búið hefur með þjóðinni í þúsund ár að því er talið er. Það er ein af þjóðargersemum landsins og vel varðveitt.Skyr hefur ekki þekkst á erlendum mörkuðum fyrr en MS, að frumkvæði Áforms, í samvinnu við Whole Foods Markets hóf tilraunamarkaðssetningu til Bandaríkjanna árið 2005 til 2006. Það tók langan tíma fyrir yfirvöld í Bandaríkjunum að ákveða hvort skyrið væri jógúrt eða ostur. Niðurstaðan, sem tók 18 mánuði, leiddi til þess að skyrið var flokkað sem ostur og á  það var fallist enda erfitt að mótmæla því. En það varð til þess að af skyrinu skyldi greiðast lágmarkstollur og var það álitið aðgengilegt af hálfu kaupenda. 

Svo tók við að næsta tímabil en það var að fá pakkningarnar samþykktar af yfirvöldum, því mjög strangar reglur gilda um það sem á pakkningum stendur og nákvæm lýsing þarf að vera á  innihaldi afurðanna. Á meðan á ferlinu stóð, var samt ákveðið að hefja sölu á skyri sem sent var út í 10 lítra dósum og var síðan endurpakkað af verslunum og sett í það morgunkorn. Einnig var skyrið fáanlegt í salatborðum búðanna.

Þá var unnið að flutningi á skyrinu, en vegna takmarkaðs geymsluþols (5 vikur) var ekki um annað að ræða en að flytja það með flugi til Baltimore. Ákveðið var í samráði við MS að byrja söluna í aðeins í 30 verslunum á svæðinu í kringum Washington borg. Þetta var gert til að lágmarka áhættu og vinna að stöðugleika í flutningi og gera markaðskönnun í leiðinni (pilot project). Í upphafi fékk skyrið mjög nákvæma skoðun tollyfirvalda og gat stundum tekið allt að 5-10 daga að fá það afgreitt. Voru nokkrum sinnum haldnir fundir með yfirvöldum til að vekja athygli á því  að skyr væri fersk afurð með takmarkað geymsluþol o.s.frv.

 

Icelandair hætti síðan að fljúga til Baltimore og varð því að endurskipuleggja allt flutningsferlið og flytja það allt til New York og endurtaka ferlið með tollyfirvöldum þar og kynna skyrið sem ferskvöru með takmarkað geymsluþol o.s.frv. En um leið var ekki ástæða til annars en að hefja sölu á svæðunum í kringum New York og Boston með rúmlega 60 verslanir og einnig var hægt að selja skyr til verslana WFM í London í Englandi enda er þeim stjórnað frá bækistöðvum fyrirtækisins í Boston. Nú er svo komið að skyrið fæst í 90 verslunum WFM á N-Austurströnd Bandaríkjanna. Þá fæst smjör í öllum búðunum en ostarnir aðeins í 30 búðum.

 

Það að komast í gegnum nálarauga WFM með afurð er ein mesta viðurkenning sem afurð fær. Þeir gera mjög strangar kröfur um innihald afurða og en einhver minnsti vafi er á að afurð hafi skaðleg áhrif á heilsufar fólks eða náttúruna er vörunni hafnað. Skyrið hefur vakið verðskuldaða athygli en mesta hætta er sú að menn fari að framleiða skyrlíki úr Bandarískri mjólk sem verður aldrei sama afurðin því sérstaða íslensku mjólkurinnar er alger.  Ef af þessu verður þeas að framleiðendur framleiði “skyr” í Bandaríkjunum má  búast við því að hin sanna trausta ímynd, sem Ísland og landbúnaðurinn hefur áunnið sér, fari fyrir lítið. Það sem lagt var upp með í upphafi eins og getið er um hér að framan, var  að stefna að því að auka á næstu 5 árum sölu á mjólkurafurðum þar til fullnýting á landgæðum væri náð. Eftir það mætti svo hugsa sér samstarf  íslenska bóndans við framleiðslufyrirtæki í Bandaríkjunum um framleiðslu á skyrlíki ef menn litu á það sem vænan kost.  Þá yrði íslenskir bændur hluthafar í slíku fyrirtæki og ætti þar með hlut í eigin framleiðsluleyfi og hefði stjórn á ferlinu, en ætti ekki á hættu að því yrði sagt upp þegar árangri væri náð.

 Þegar samstarf WFM/Áforms og MS hófst lagði WFM gríðarlega mikla áherslu á að viðskiptin yrðu gerð beint á milli framleiðanda og kaupanda. Í fyrsta lagi væri þetta mikilvægt til að allt ferlið væri gagnsætt og báðir aðilar ynnu að heilindum að þróun verksins. Í öðru lagi vegna þess að það er stefna WFM að bændur fái sem mest til sín fyrir framleiðsluna og í þriðja lagi var það alveg ljóst að afurðirnar væru og yrðu ávallt dýrar þannig að gæta þyrfti að því að milliliðakostnaður yrði sem allra lægstur. Þannig gætu menn séð fyrir sér nána samvinnu og leið til að gera afurðum MS sem mest og best skil þannig að frumframleiðendur fengju sem mest fyrir sinn snúð.

Ísland land sælkeranna

Eins og að framan greinir hefur tekist að selja íslenskar landbúnaðarafurðir á kröfuharðan sælkeramarkað í Bandaríkjunum og ekkert sem bendir til annars en að sama árangri megi ná í Evrópu með svipuðum hætti. Þess ber þó að geta að þrátt fyrir að tollar hafi verið lagaðir á í Evrópu og kvótar fengist á innflutning á íslenskum matvælum, þá er jafnvel lengra í land að ná árangri þar en menn átta sig á.Í Evrópu ríkir mjög sterk hefð gangvart eigin matvælaframleiðslu eins og menn þekkja. Sérhver þjóð hikar ekki við að státa af eigin gæðum. Það er sem hver þjóð í Evrópu slái skjaldborg um eigin matvælaframleiðslu og matarhefðir. Hundruða ára gömul matarhefð ríkir í Evrópulöndunum og torsótt er að breyta þeim hefðum. Því er mjög erfitt og afar kostnaðarsamt að koma nýjum afurðum inn á markaði þar eins og kunnugt er. Til dæmis leggja Bandaríkjamenn verulegar fjárhæðir úr sjóðum ríkisins til markaðssetningar á afurðum til Evrópu en hefur lítið orðið ágengt eins og dæmin sanna.Bandaríkin  aftur á móti  eiga mun styttri sögu og hefðir en Evrópa  og þar af leiðandi er einfaldara og farsælla að koma nýjum afurðum á markaði þar, sérlega þeim matvælum sem geta á trúverðugan hátt sýnt fram á uppruna, hreinleika, gæði og hollustu. Bandaríkjamenn eru því mun opnari fyrir nýjungum en aðrar þjóðir vegna þess hve þjóðin er ung. Einnig hafa þeir á síðustu árum aukið framleiðslu matvæla á kostnað gæðanna en eru nú að átta sig á því og vilja snúa þeirri stefnu við. Hin nýja stjórn í Bandaríkjunum hefur nú sett fram stefnu sína í landbúnaði og gengur hún út á að auka og styrkja smærri bú í landinu og telja að með því móti megi tryggja aukin gæði matvæla og tryggari atvinnutækifæri fyrir byggðir landsins. Þetta er mikil stefnubreyting.Að velja þá leið að selja íslensk matvæli fersk er vandasamt og fylgir því ákveðin áhætta. Geymsluþol er takmarkað, sem dæmi hefur kjöt og skyr  ca. 4-5 vikur, fiskur 9-14 daga. En munurinn á ferskum matvælum og frystum er fyrst og fremst ávinningurinn af hærra verði til framleiðenda, en mun meira er fyrir því  haft. Þegar menn selja fryst matvæli miðast verðið oftast við svokallað heimsmarkaðsverð sem byggir á framboði og eftirspurn. Það að selja fersk matvæli, upprunavottuðu frá framleiðslulandi, tryggir stöðugleika og nána samvinnu framleiðenda og kaupenda. Með því móti fæst alltaf hæsta mögulega verðið og aukinn stöðugleiki, því að varan verður svokölluð “merkjavara” sem aðeins er unnt að framleiða í takmörkuðu magni, og því síður viðkvæm fyrir sveiflum á hefðbundnum mörkuðum. Enda byggist þessi framleiðsla almennt á takmörkuðu magni en hæstu og mestu mögulegum gæðum þar sem eftirspurnin er meiri en framboðið.Að framansögðu er þá komið að þeirri spurningu: Hvað næst? Það er í mínum huga nú svo komið að það er til markaður fyrir íslenskar afurðir sem byggir á íslenskum forsendum um gæði, hreinleika og hollustu. Þetta hefur tekist, og um það ekki lengur deilt.  Í því felast þau verðmæti sem skapast hafa á síðustu árum með tilkomu og fyrir frumkvæði Áforms. Oftar en ekki verið tekist á um áherslur í verkefni Áforms og er það eðlilegt og sjálfsagt. En niðurstaðan er samt sú að nú liggur fyrir markaður sem vonandi nýtist íslenskum fyrirtækjum til aukins vaxtar á næstu árum og áratugum ef vel verður að staðið.Það er mikilvægt fyrir íslenskan landbúnað að tileinka sér þá hugsun að útflutningur sé tækifæri en ekki kvöð og vandræði sem skapast vegna umframframleiðslu. Það er aftur á móti gríðarlega mikilvægt öryggisatriði að tryggja stöðuga framleiðslu umfram það sem heimamarkaður kaupir. Þá eiga bændur líka möguleika á að auka tekjur sínar án mikils aukakostnaðar.  Þar getur landbúnaðurinn mikið lært af sjávarútvegi. Aftur á móti getur svo sjávarútvegurinn lært það af landbúnaði að það gæti verið farsæl leið fyrir ferskan fisk að vera nær neytendum undir merkjum Íslands og hins sjálfbæra fiskveiðstjórunarkerfis, sem er hið fyrsta sinnar tegundar í heiminum. Svo má ekki gleyma þeirri miklu þekkingu sem greinin býr yfir í vinnslu og meðferð sjávarafla. Það er alveg ljóst  að greinarnar, landbúnaður og sjávarútvegur, eiga margt sameiginlegt og geta nýst hvor annarri með margvíslegum hætti báðum til framdráttar. Ferðaþjónustan er svo augljóslega tengd þessum greinum því ferðamenn fara ekki síst til þeirra landa sem framleiða úrvals matvæli. Þar er talið að annar stærsti hópur ferðamanna sem ferðast vegna áhugamála sinna séu mataráhugafólk.    

Sérstaða landbúnaðar á Íslandi

 Íslenskur landbúnaður er stundaður í sátt við umhverfið, dýravernd ætíð verið höfð að leiðarljósi og  blandaður fjölskyldubúskapur er fjölbreyttur. Þá hafa íslenskir bændur frekar valið þá leið að stunda búskap með þessum hætti frekar en hefja stórbúskap með sama hætti og þróast hefur í hinum vestræna heimi. Þetta hefur vakið athygli kaupenda og ferðamanna sem sækja Ísland heim. Þá hefur notkun hormóna ætíð verið bönnuð og strangar reglur gilda um lyfjanotkun. Almennt má því segja að vegna smæðar landsins, legu þess og virðingu fyrir náttúrunni hefur tekist að viðhalda gömlum gildum og hefðum  í landbúnaði á Íslandi og er það eitt sterkasta vopn bænda við markaðssetningu  afurða sinna. Á sama tíma eru mörg hinna vestrænu landa, sem við gjarnan miðum okkur við, að hverfa frá verksmiðjubúskap og hvetja til fjölskylduformsins með stuðningi og aðstoð. Menn telja að með því megi tryggja aukin gæði matvæla og eftirlit með framleiðslunni og greining sjúkdóma verði einfaldari og árangursríkari.Sérstaða íslensks landbúnaðar er einstök. Hvergi á byggðu bóli þekkist sauðfjárbúskapur eins og hann er stundaður á Íslandi og sambærilegir stofnar ekki til annars staðar. Það að nánast öllum lömbum sé slátrað á sama tíma hefur sértöðu og að fé sé alið á fjalli allt sumarið er líka óþekkt. Þá er íslenskum lömbum slátrað um 5-6 mánaða gömlum þegar lömbum frá öðrum löndum er slátrað um 10-14 mánaða. Kjötið af íslenskum lömbum hefur því sérstöðu hvað bragð varðar, er mildara og fituminna, auk  þess sem mælst hefur mun hærra hlutfall af Omega 3 fitusýrum í kjötinu en annars staðar þekkist.Kúabúskapur og hinn íslenski kúastofn hefur einnig algera sérstöðu og er ekki vitað til að kýr af sama stofni séu til annars staðar og þar af leiðandi ekki sams konar afurð og mjólkin sjálf. Eftir að útflutningur á mjólkurafurðum  hófst, hefur það vakið athygli að smjörið er gult vegna þess að óvenju hátt hlutfall af beta karótín er í íslensku mjólkinni. Samkvæmt upplýsingum, sem aflað var frá rannsóknarstofnunum, er það vegna þess að gróðurtímabil á Íslandi er stutt og þar af leiðandi myndar gróðurinn beta karótín. Þetta er einn styrkur mjólkurinnar. Einnig má nefna að ostar eru að því er virðist mildari á bragðið en sambærilegir ostar frá öðrum löndum.

Súkkulaði

Sala á súkkulaði hefur aukist og gengur vel. Í upphafi var einungis selt “gamla góða” suðusúkkulaðið frá Nóa en síðan hefur verið unnið að því að selja páskaegg og jólakonfekt. Salan byggir að hluta til á því  að íslenska mjólkurduftið, sem notað er í framleiðsluna, hefur sérstöðu og afurðin verið framleidd óbreytt frá árinu 1923 á hefðbundinn hátt enda eru pakkningarnar óbreyttar frá þeim tíma. Nú eru í boði 4 tegundir af súkkulaði 30%, 45%, 56% OG 70% kakó. Með þessu móti náðum við fjórum sinnum meira hilluplássi fyrir súkkulaðið. Fleiri tegundir verða skoðaðar í lok þessa mánaðar eftir heimsókn WFM til Íslands.

Mjólkurafurðir

 

Mjólkurafurðir, skyr, ostar og smjör, hafa nú náð fótfestu í verslunum WFM. Þetta hefur tekið sinn tíma en nú er svo komið að tekist hefur að yfirstíga helstu erfiðleika við flutninginn, einnig samskipti við matvælayfirvöld  sem og landbúnaðarráðuneyti og tollayfirvöld í Bandaríkjunum. Það hefur náðst stöðugleiki í innflutningi á skyri sem nú kemur vikulega til New York. Nú eru teknar prufur á nokkurra mánaða fresti í stað nokkurra vikna eins og áður var. Það kom sér illa því að skyrið hefur mjög takmarkað geymsluþol og þess vegna mikilvægt að það sitji ekki í geymslum á meðan skoðun fer fram. Það er ferli  sem getur tekið allt að sjö til tíu daga en nú aðeins um tvo daga frá því  afurðirnar lenda á Kennedy flugvelli.Það hefur nú tekist að fá frían  smjörkvóta frá viðskiptavinum MS. Whole Foods Markets hafa verið reiðubúnir til að kaupa allt það smjör sem fellur til frá MS vegna skyrframleiðslunnar. Þeir keyptu um  250 tonn af smjöri á árinu 2007 og voru  tilbúnir að kaupa annað eins á árinu til notkunar í eldhúsum búðanna, auk smjörs í neytandapakkningum.Á árinu 2007 varð mikil framleiðsluaukning á korni í heiminum og olli það samdrætti í mjólkurframleiðslu sem síðan leiddi til hærra verðs, meðal annars á smjöri. Tilefnið var aukin eftirspurn eftir ethanol sem orkugjafa í stað olíu sem hækkaði mjög í verði á þessu tímabili. Nú hefur olíuverð lækkað umtalsvert og sitja kornbændur í heiminum  uppi með birgðir.Unnið verður að því að auka tengsl MS við WFM og stefnt að því að selja jöfnum höndum smjör í neytandapakkningum, auk þess að létta á birgðastöðu með sölu á smjöri í bulk.  Munu búðirnar nú halda áfram að selja smjör einkum í neytandapakkningum enda hentar það sérlega vel í kynningar á  fiski og kjöti  sem steikt er  upp úr smjöri og fólk almennt mjög ánægt með það.Ostarnir hafa selst  vel og vakið verðskuldaða athygli en einungis hefur verið hægt að fá ostana Höfðingja og Stóra Dímon. Enn er verið að skoða  hjá MS hvort ekki séu aðrir ostar í boði.  Það er þó ekki nokkur vafi á því að það er hægt að selja mun meira af ostum til WFM en hingað  til hefur fengist og hefur það  magn aðeins dugað í sölu til 32 verslana.

Lambakjöt

Ávinningurinn af starfi Áforms hingað til er fyrst og fremst sá að nú er búið að opna markað fyrir landbúnaðarafurðir frá Íslandi sem áður var óþekktur. Íslenskt lambakjöt er nú orðið nokkuð þekkt meðal sælkera á fínni veitingahúsum, ekki síst vegna þess að   um 70 þekktir matreiðslumeistarar á N-Austurströnd Bandaríkjanna, í Boston, New York og Washington hafa heimsótt Ísland og tekið þátt í matarhátíðinni Food and Fun.  Þá eru kjötkaupmenn verslana WFM vel kunnugir kjötinu og það hefur tekist að gera lambakjötið að svokallaðri “season” afurð á haustin.En betur má ef duga skal. Það hefur aldrei tekist á fá nægilegt magn af kjötinu frá því að sala á lambakjöti hófst til verslana WFM, og hefur verið talsverð sveifla frá ári til árs. Þetta er afleitt en oft hefur verið vakin athygli á þessu vandamáli en lítið þokast. Í skýrslu, sem unnin var fyrir Áform af hlutlausum aðilum árið 2005, kom fram áætlað magn af kjöti. Var skýrslan unnin í samráði við kaupendur. Hvað söluna varðar þá hefur hún ekki náð því magni sem stefnt var að vegna takmarkaðrar framleiðslugetu.

Í byrjun janúar 2009 hittust framleiðendur ásamt kaupendum í Reykjavík og  lagt var á ráðin með framhaldið og nú bendir allt til þess að viðskiptin muni  ganga betur en áður.  Auk þess er unnið að því að finna réttu aðilana til að vinna með okkur í að auka sölu til veitingahúsa. Það er áríðandi því að líklegt er að veitingahús eigi hægara um vik að kaupa fryst kjöt árið um kring á sanngjörnu verði.

 Þess ber að geta að kaupmenn frá Whole Foods Markets eru væntanlegir til Íslands í lok þessa mánaðar, júní til að ræða við framleiðendur og bændur.

Sjávarfang

Með þessu átaki má sjá fyrir sér í fyrsta sinn í langan tíma allan fisk merktan frá Íslandi og hefur það ekki verið raunin í sölu sjávarfangs frá Íslandi í áratugi. Þá mun með þessu átaki fást ný tækifæri til þess að selja íslenskar afurðir undir merkjum gæða og hreinleika. Ef vel tekst til við þetta sérstaka kynningar- og söluátak í janúar má sjá fyrir sér fleiri kynningar með sama hætti í framtíðinni, eftir því sem búðum fjölgar sem selja afurðir okkar. Því er mjög áríðandi að vel takist til eins og raun varð á, en bleikjan opnaði  ný tækifæri til frambúðar við sölu á matvælum okkar.Nú má sjá fyrir sér nýja og áður ónýtta möguleika  til að kynna betur land og þjóð, sem og hina sjálfbæru framleiðsluhætti okkar í veiðum og vinnslu,  landbúnaði, ferðaþjónustu  og orkumálum. Einnig hefur svona kynning góð áhrif á áhugafólk um ferðir og ferðalög á framandi slóðir. Viðskiptavinir WFM eru m.a. efnafólk sem hugsar um heilsufar, er vant að ferðast og kann að meta gæði matvæla. Afurðirnar eru að langmestu leyti fluttar til Bandaríkjanna með flugi Icelandair, jafn fragt vélum félagsins sem og farþegavélum.Erfitt er að spá í framtíðina en samkvæmt því sem ég hef skoðað í samvinnu við framleiðendur heima á Íslandi og umsjónarmenn okkar í Bandaríkjunum sem sjá um innflutning, pantanir og verslanir WFM, og byggt er á grundvelli á verðmæti dollars og árangri síðustu ára, megi  reikna með að á  árinu 2009  geti þetta verkefni skilað um 8-12 milljónum dollara í sölu afurða, sem síðan má reikna með að aukist ár frá ári.Framangreint miðast einungis við verslanir WFM en þegar er  í gangi undirbúningsvinna við að koma okkar afurðum á framfæri við svokallaða “Fine Dining” veitingastaði í stórborgum Bandaríkjanna, svo sem Boston, New York, Washington, Miami, Chicago, Las Vegas  og Los Angeles í samvinnu við öflug dreifingarfyrirtæki sem sérhæfa sig í að þjónusta þessi hús. Á undanförnum árum hefur einmitt verið unnið að því  með verkefninu Food and Fun  að auka tengsl við veitingahús með góðum árangri.Með þetta í huga er því komið að ákveðnum tímamótum varðandi framhald verkefnisins. Það hefur verið rætt um að kanna hvort landbúnaður og að hluta til sjávarútvegur geti unnið saman að kynningu og sölu íslenskra afurða á sælkeramörkuðum í Bandaríkjunum og vonandi í Evrópu, einnig á sömu forsendum.